Mối tình của Or-phê với nàng Ơ-ri-đix

Thần thoại Hy Lạp

Chàng Or-phê là con của vua xứ Th-rát và tiên nữ Can-li-ôp. Được mẹ dạy bảo nên từ bé Or-phê đã tỏ ra có năng khiếu nghệ thuật. Thấy chú bé rất yêu thích và say mê tập đàn. Thần A-pô-lông đem lòng yêu mến, tặng chú cây đàn lia có bảy dây và dạy Or-phê trở thành người biết chơi đàn, biết hát tuyệt hay. Or-phê không chỉ bằng lòng với cây đàn lia bảy dây của mình, chú bé tìm cách lắp thêm hai dây nữa thành chín dây. Thần A-pô-lông cũng ngạc nhiên vì sự sáng tạo và tài năng của người học trò. Ngoài A-pô-lông, tài năng âm nhạc của Or-phê là không ai vươn tới được.

Khi trưởng thành, thật khó mà diễn tả được tiếng đàn và giọng hát của Or-phê  hay đến mức nào. Mỗi khi chàng vào rừng, vừa đi vừa gảy đàn và cất tiếng hát thì cây cối trong rừng không thì thào trò chuyện nữa. Mọi vật đều im lặng nghe tiếng đàn trong trẻo, thánh thót và tiếng hát sâu lắng của Or-phê. Núi đã vốn khô khan lạnh lùng đến như thế mà khi nghe tiếng đàn của Or-phê cũng thấy bồi hồi, tảng đá ngơ ngẩn khi tiếng hát của Or-phê vang lên. Dòng suối khi thấy tiếng nhạc thì bảo nhau ngừng chảy để lắng nghe cách hoà âm. Muôn thú từ xa nghe thấy tiếng đàn cũng gọi nhau đến quây quần bên chàng, im lặng lắng nghe.

Or-phê yêu thương nàng tiên nữ Nanh-phơ là Ơ-ri-đix. Họ cưới nhau thành vợ chồng, cuộc sống của hai người thật hòa thuận, hạnh phúc. Or-phê yêu thương vợ rất mực còn Ơ-ri-đix không mong muốn gì hơn là được sống với người chồng như chàng danh ca. Nhưng tiếc thay, cuộc sống hạnh phúc đó thật ngắn ngủi.

Một hôm đẹp trời và ấm áp, tiên nữ Ơ-ri-đix cùng các bạn gái của mình vào rừng hái hoa, vui chơi. Không may trong lúc hái hoa, Ơ-ri-đix giẫm phải con rắn độc đang nằm ngủ dưới lớp cỏ dày. Bị dẫm vào, con rắn ngóc đầu lên và mổ vào chân nàng. Ơ-ri-đix kêu thét lên. Các bạn vội chạy đến, nhưng không ai biết tìm phương thuốc gì cứu chữa cho nàng. Chỉ trong chốc lát, sắc mặt Ơ-ri-đix tái nhợt đi, mắt nàng không còn vẻ tinh nhanh, lung linh như giọt nước nữa. Nàng nhanh chóng lịm đi và cuối cùng tắt thở. Các bạn của Ơ-ri-đix than khóc thảm thiết trước cái chết quá đột ngột. Tiếng khóc vang lên khắp rừng sâu núi thẳm, bay tới tai Or-phê. Or-phê vội chạy vào rừng, đến thung lũng nơi vợ chàng đã chết. Or-phê quì bên xác vợ, đưa tay vuốt những sợi tóc xõa xuống vầng trán thanh cao, xinh đẹp. Những giọt nước mắt thương đau, xót xa của chàng rơi mãi không thôi. Không ai có thể chia sẽ nổi nỗi đau quá lớn đó với Or-phê. Đồi núi nghe tiếng khóc của Or-phê cũng không cầm lòng nổi, khuôn mặt trở nên lầm lì, trầm mặc. Cây rừng run lên trong nỗi xúc động, cùng buông rơi những giọt nước mắt.

Sau khi chôn cất vợ cẩn thận. Or-phê tìm đường xuống âm phủ gặp thần Ha-đec để xin trả lại cuộc sống cho nàng Ơ-ri-đix. Đường xuống âm phủ vô cùng khó khăn, hiểm trở nhưng không ngăn được trái tim yêu thương vợ tha thiết của Or-phê. Sau bao ngày nhọc nhằn, đói khát, Or-phê tới mũi Tê-na, từ đây đi vào chiếc hang sâu thẳm của thế giới âm phủ.

Or-phê cứ đi mãi trong hang tối đen mới tới được bờ sông Xtich quanh năm bốc khói, bờ sông đầy những bóng đen chập chờn và những tiếng rên rỉ. Chàng ngồi chờ cho tới khi con đò của lão Kha-rông đi tới nhưng lão nhất quyết cho chàng bước chân xuống đò vì chàng là người trần thế. Or-phê van nài, cầu xin lão giúp đỡ nhưng lão một mực từ chối. Không còn nói được gì, Or-phê thẫn thờ ngồi bên bờ sông và mang cây đàn ra gảy. Cây đàn bật lên những âm thanh thánh thót làm tan những làn khói trên mặt nước sông Xtich, tiếng đàn kể lại nỗi luyến tiếc khi phải chia tay với người vợ yêu quí, những kỉ niệm thân thiết của hai người... Tiếng đàn xúc động cứ vang mãi và lay chuyển được cả trái tim rắn lạnh của lão chờ đò. Lão Kha-rông cũng mủi lòng thương số phận của Or-phê và lão cất tiếng gọi chàng xuống đò.

Or-phê đi vào cung điện của thần âm phủ Ha-đec, vừa đi vừa hát kể về lại mối tình trong sáng và tươi đẹp của chàng với Ơ-ri-đix. Nghe tiếng nhạc, thần Ha-đec trở nên trầm ngâm, buông ra tiếng thở nhẹ. Or-phê hát về cuộc đời và nỗi đau khổ của mình, tiếng hát hay đến nỗi con chó ngao Xec-be dữ tợn cũng nằm dài ra. Đám rắn độc quấn quanh cổ Xéc-be mọi khi ngóc đầu tua tủa mà cũng thu đầu về im thin thít... Or-phê tiến đến trước mặt Ha-đec, vị thần cai quản âm phủ, chàng đưa tay lên ngực, kính cẩn cúi chào. Ha-đec cất tiếng hỏi:

- Or-phê danh tiếng! Có gì phiền muộn mà ngươi lặn lội xuống vương quốc âm phủ. Có điều gì cầu xin, ngươi cứ nói. Ta sẽ giúp đỡ nếu điều đó không quá đáng, không xúc phạm đến ta.

Or-phê trả lời:

- Hỡi thần Ha-đec của vương quốc âm phủ. Ta đến để xin Người một điều: xin Người trả lại cho ta người vợ vô vàn thân thiết và yêu quí của ta là nàng Ơ-ri-đix. Người bắt Ơ-ri-đix của ta khi nàng còn son trẻ, khi nàng đang sống trong hạnh phúc chứa chan của tình yêu và khát vọng làm mẹ. Cuộc sống trần thế của vợ chồng ta là niềm hạnh phúc lớn nhất, chẳng vàng bạc, châu báu nào sánh nổi. Xin Người hãy trả lại Ơ-ri-đix cho ta. Mai sau khi tuổi tác già nua, đến hạn kỳ của số phận lúc đó Người có bắt Ơ-ri-đix về thế giới âm phủ ta cũng cam lòng.

Nghe những lời thống thiết của Or-phê, vị thần cai quản thế giới âm phủ không trả lời ngay. Thần Ha-đec trầm ngâm suy nghĩ rồi cất tiếng trả lời:

- Hỡi Or-phê danh tiếng! Ta chấp nhận điều cầu xin của ngươi. Ta bằng lòng trả Ơ-ri-đix về trần thế song ngươi phải tuân theo qui định của ta: ngươi phải đi theo sự dẫn đường của thần Héc-mét và Ơ-ri-đix sẽ đi sau ngươi. Trong suốt hành trình dưới thế giới tăm tối, ngươi không được phép quay lại nhìn người vợ thân yêu của mình. Nếu ngươi vi phạm điều ngăn cấm đó, Ơ-ri-đix sẽ lập tức biến mất. Nàng sẽ vĩnh viễn ở dưới vương quốc của ta. Khi ấy dù ngươi có cầu xin thống thiết bao nhiêu chăng nữa, ta cũng không thể trả Ơ-ri-đix cho nhà ngươi. Đó là luật lệ của thế giới âm phủ, ta là thần vương cũng không thể nào quá ư lạm dụng.

Thế là Or-phê đạt được nguyện vọng. Chàng cúi đầu cảm tạ Ha-đec. Thần dẫn đường Héc-mét dẫn chàng đi và chàng thấy Ơ-ri-đix đang tới. Vừa trông thấy vợ, Or-phê toan chạy lại ôm lấy nàng. Nhưng Héc-mét bảo chàng, đó chỉ là hình bóng mà thôi và thần giục chàng bắt đầu hành trình trở về với nhiều khó khăn, hiểm trở.

Họ lên đường trở về trần thế, Héc-mét đi trước, theo sao là Or-phê và sau cùng là Ơ-ri-đix. Một chốc đã tới bờ sông Xtich, lão lái đò chở họ qua sông chẳng hạch sách gì vì đã có thần Héc-mét dẫn đường. Từ đây đường đi thật vất vả, khó khăn. Dốc gần như dựng đứng, đá núi ngổn ngang, nhọn sắc. Ánh sáng lờ mờ, Or-phê phải căng mắt để nhìn rõ bóng Héc-mét đi trước và rảo bước cho kịp, nếu không sẽ lạc đường.

Những cạnh đá sắc đâm vào bàn chân Or-phê đau buốt khiến chàng nghĩ đến Ơ-ri-đix, người vợ thân thiết của mình. Liệu nàng có theo kịp không? Bàn chân bé nhỏ, xinh xắn của nàng có lẽ nát ra và đẫm máu. Nghĩ tới vợ mình đau đớn, rên xiết, Or-phê thấy tim chàng se lại. Chàng vừa đi vừa lắng nghe xem có thấy bước chân Ơ-ri-đix đi theo mình không, nhưng không thấy. Lẽ nào Ơ-ri-đix dù bước đi nhẹ nhàng đến mấy mà lại không có tiếng động nhỏ nào? Hay nàng đã lạc đường? Hay nàng đã tụt lại phía sau? Nếu thế thì đau khổ biết bao! Nếu thế thì nàng sẽ lang thang dưới âm phủ và biết bao giờ Or-phê mới gặp được nàng? Quá lo lắng, đột nhiên Or-phê quay lại phía sau. Chàng thấy ngay bóng người vợ thân yêu của mình. Chàng kêu lên Ơ-ri-đix... Ơ-ri-đix... Nhưng lập tức hình bóng nàng Ơ-ri-đix dừng lại không đi nữa và cứ lùi dần, lùi dần mỗi lúc một nhỏ đi rồi mất hút.

Thế là Or-phê lại gây ra cái chết cho Ơ-ri-đix. Nỗi đau đớn xót xa, thương tiếc lần này tăng lên gấp bội. Chàng như người mất hồn. Chàng định quay lại cung điện của thần âm phủ Ha-đec nhưng lão chở đò Kha-rông nghiệt ngã chẳng ghé đò vào bến cho chàng xuống. Bảy ngày không ăn không ngủ, chàng tưởng mình như tan thành những giọt nước mắt thương đau. Biết mình đã vi phạm điều ngăn cấm của thần Ha-đec, điều ngăn cấm nghiêm nghặt không gì chuộc lại được nữa, Or-phê đành trở về quê nhà. Từ đó trở đi, chàng sống với cây đàn và với những bài ca về mối tình của chàng với Ơ-ri-đix, một mối tình đẹp đẽ, trong sáng, thuỷ chung với bao niềm luyến tiếc, đau xót.

Thấm thoát đã năm năm trôi qua, nhưng Or-phê vẫn không quên được hình ảnh người vợ yêu dấu của mình. Chàng sống âm thầm, lặng lẽ với cây đàn vàng, chẳng tham dự những cuộc hội hè vui vẻ cùng các bạn. Mùa xuân đến làm chàng thấy yêu cuộc sống hơn, Or-phê mang cây đàn ra ngoài cửa rừng và hát về sự kì diệu của đất trời, về cỏ cây hoa lá và tình yêu chung thuỷ của loài người. Bỗng nhiên có một đám đông phụ nữ kéo đến, họ vừa tham gia lễ rước thần Rượu nho về. Một người phụ nữ trông thấy chàng, kêu lên:

- Chúng mày ơi, cái tên căm ghét đàn bà kia rồi.

Cả bọn cùng reo lên:

- Đúng rồi, cái tên căm ghét chị em chúng mình đấy!

- Or-phê đấy, đánh cho hắn một trận đi!

- Cho hắn biết tay chúng mình đi!

- Cho hắn về thế giới của thần Ha-đec với Ơ-ri-đix của hắn đi!

Những lời diễu cợt, nhạo báng cứ thế buông ra. Or-phê vô cùng đau đớn khi thấy họ mang tình cảm của chàng ra làm một trò đùa tàn ác. Chưa bao giờ trong đời, chàng bị xúc phạm thô bạo đến thế. Đau đớn hơn, họ lại xúc phạm đến Ơ-ri-đix của chàng. Chàng định quay đi nhưng đám phụ nữ điên cuồng bám chặt lấy chàng. Những cây gậy quật tới tấp vào Or-phê. Chàng ôm chặt cây đàn, ngã xuống đất hồi lâu rồi tắt thở. Đám phụ nữ đó vứt cây đàn của Or-phê xuống dòng nước. Nhưng cây đàn bị vứt dưới sông vẫn vang lên những âm thanh réo rắt, trầm bổng của mình. Dòng sông đã thay ngón tay của người nghệ sĩ gảy tiếp những khúc nhạc tuyệt diệu của chàng. Cây đàn khóc than thương tiếc cho cái chết oan uổng của người danh ca. Những bụi lau sậy bên bờ sông buồn bã nghiêng đầu tưởng niệm và cùng hòa theo tiếng than khóc đau thương của dòng sông. Tất cả rừng cây, núi non, sông suối, chim muông đều thương nhớ Or-phê.

Linh hồn Or-phê về dưới âm phủ. Chàng gặp lại người vợ yêu dấu của mình. Họ chẳng bao giờ lìa xa nhau nữa.