Cách dạy ôn tập Tập đọc nhạc ở Tiểu học và THCS

a) Mục tiêu

- Giúp học sinh  nắm vững tên nốt nhạc trên khuông và đọc đúng giai điệu bản nhạc.

- Hướng dẫn học sinh trình bày bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ đệm hoặc đánh nhịp.

- Giúp học sinh có cảm thụ âm nhạc tốt hơn.

- Phát huy tính tích cực của học sinh, phát triển khả năng sáng tạo của các em.

b) Các hoạt động ôn tập Tập đọc nhạc

Giáo viên chỉ nên chọn một vài hoạt động trong số nhiều hoạt động sau:

- Học sinh đọc bài Tập đọc nhạc một vài lần, giáo viên hướng dẫn sửa chỗ sai.

- Củng cố giai điệu: học sinh nghe giai điệu nhận biết câu nhạc, nghe tiết tấu nhận biết câu nhạc hoặc nghe một vài nốt mở đầu, nhận biết cả câu nhạc… Ví dụ khi ôn tập bài Chơi đu, giáo viên đàn giai điệu vài nốt trong một câu bất kì, học sinh phải trả lời đó là câu nào và đọc chính xác câu nhạc đó.

            Đáp án: đây là câu 4 trong bài Chơi đu:

Giáo viên gõ tiết tấu một câu trong bài, học sinh phải trả lời đó là câu nào, gõ tiết tấu và đọc chính xác câu nhạc đó. Nên áp dụng với câu chỉ có một đáp án đúng, ví dụ giáo viên gõ tiết tấu sau khi ôn tập bài Quê hương:

            Đáp án: tiết tấu câu 3 trong bài Quê hương:

- Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách, nhịp.

- Tập đọc nhạc kết hợp đánh nhịp.

- Trình bày bài Tập đọc nhạc bằng các hình thức cá nhân, cặp, nhóm, tổ (không phải biểu diễn, học sinh được xem bản nhạc).

- Đọc nhạc bằng cách nối tiếp, đối đáp.

- Đọc nhạc bằng nguyên âm: đọc nguyên âm (A, U, I… thay cho tên nốt nhạc).

- Giáo viên cho học sinh nghe toàn bộ bài hát (với trường hợp bài Tập đọc nhạc là một đoạn trong bài hát đó).

- Giáo viên chép 1 câu bất kì lên bảng, yêu cầu học sinh tự đọc. Biện pháp này nhằm khắc phục tình trạng học vẹt của học sinh, các em chỉ đọc được bài Tập đọc nhạc khi đọc từ đầu, còn yêu cầu đọc một câu bất kì thì không thực hiện được.

- Tập đọc một câu nhạc, trong đó có 1-2 nốt bị thay đổi về cao độ (áp dụng ở những lớp học khá tốt). Ví dụ đọc câu nhạc dưới đây trong bài Ca ngợi Tổ quốc (Hoàng Vân):

Rồi để học sinh tập đọc câu nhạc này, nhưng nốt Đô2 (ở nhịp thứ nhất) được thay bằng nốt La.

- Bài tập thực hành làm phím đàn (mỗi em làm một nốt nhạc): mục tiêu để củng cố cho học sinh kĩ năng đọc đúng cao độ các nốt nhạc. Khi học xong bài Tập đọc nhạc, giáo viên để mỗi em xung phong làm một phím đàn, giáo viên chỉ vào phím đàn nào, học sinh phải đọc đúng cao độ của phím đó. Nên áp dụng với bài Tập đọc nhạc sử dụng quãng liền bậc để giáo viên chỉ phím đàn cho thuận tiện, ví dụ với bản nhạc của Mô-da:

- Bổ sung 1-2 nốt nhạc còn thiếu: ví dụ yêu cầu học sinh viết lên khuông 2 nốt còn thiếu trong một câu của bài Thật là hay:

            Đáp án: hai nốt Son móc đơn (câu 3 bài Thật là hay).

- Sửa nốt nhạc sai: giáo viên đưa ra một câu nhạc có 1-2 nốt viết sai (cao độ hoặc trường độ), học sinh nhận biết và sửa lại cho đúng. Ví dụ: Có bạn chép 4 ô nhịp đầu của bài TĐN số 2- Trở về Su-ri-en-tô nhưng bị sai một vài nốt nhạc. Em hãy phát hiện và sửa lại cho đúng.

Đáp án:

- Học sinh tập chép bài Tập đọc nhạc.

- Học sinh tập đặt lời ca mới.

- Giáo viên có thể đưa ra lời mới, nhưng thay đổi trình tự các câu, rồi yêu cầu các em xếp các câu lại theo theo đúng giai điệu của bản nhạc.

- Đọc bản  nhạc ở giọng này rồi tập đọc dịch sang giọng khác. Ví dụ sau khi học sinh đã đọc tốt bản Con kênh xanh xanh ở giọng Đô trưởng, giáo viên có thể đưa bản nhạc đó ở giọng Rê trưởng cho học sinh tập đọc (áp dụng ở những lớp học khá tốt).

- Kiểm tra.

Lưu ý giáo viên: Tuỳ thuộc vào đặc điểm bài Tập đọc nhạc, thời lượng dạy học, năng lực của học sinh, điều kiện dạy học cụ thể mà giáo viên chọn một vài hoạt động ôn tập cho thích hợp; Các hoạt động ôn tập không nên tách rời mà cần liên kết với nhau sao cho phù hợp, hiệu quả.